Człowiek wielu pasji. W latach 80. XX. wieku publikował w prasie drugiego obiegu i poza cenzurą. Zerwał kontakt z mediami i „wszystkim, co państwowe”. Uprawiał „satyrę podziemną” w mediach niezależnych. Do mediów publicznych wrócił w 1989 roku. Twórca jednego z najpopularniejszych programów satyrycznych – „Dziennik Telewizyjny”.

Rozmowa z Jackiem Fedorowiczem- związanym z mediami, tak o zasięgu lokalnym, jak ogólnopolskim. Aktor, grafik, felietonista, satyryk, prozaik i radiowiec. To tylko część zawodów, jakie uprawia. Nie lubi mówić o nich w kategoriach talentu. Choć, profesjonalnie i z zaangażowaniem wykonuje swoją pracę.

Laura Jurga: Zapytam Pana, jako satyryka. Czy Polacy mają poczucie humoru?

Jacek Fedorowicz: Jedni mają, inni nie, podobnie ma się rzecz ze wszystkimi innymi nacjami…

…ale jest Pan także aktorem, grafikiem, felietonistą, z wykształcenia artystą-malarzem, reżyserem ,scenarzystą, prozaikiem i radiowcem.https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BIM-BOM Człowiek o wielu talentach. Która z tych profesji jest Panu najbliższa? Dlaczego?

Najbliższa jest mi zawsze ta, której akurat używam. W tej chwili skupiam się, żeby dobrze wypaść w rozmowie z Panią, więc najbliżej mi do felietonisty i radiowca. Muszę jednak dokonać pewnej korekty w sformułowaniu, którego Pani użyła w pytaniu, otóż dziękuję za wspomnienie o moich talentach, nie mniej jest to określenie niewłaściwe. To nie były nigdy talenty, to były talenciki. Całe życie ubolewałem nad tym, że natura poskąpiła mi jakiegoś wyraźnego talentu w jednym kierunku, obdarzyła mnie za to pewnymi skłonnościami w wielu różnych kierunkach, co właśnie należałoby potraktować raczej jako „talenciki”. Ale nie narzekam, nauczyłem się z tym żyć. Najczęściej dane mi było korzystać ze skłonności do rozśmieszania rodaków, co nie znaczy, że próby w tym kierunku zawsze kończyły się powodzeniem.

Z czego śmieją się Polacy?

Z tego co wszyscy. Głównie z cudzego nieszczęścia.

Odszedł Pan z Telewizji w 2006 roku. Ale, już w 2010, niejako z rekomendacji Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej, był Pan w Radzie Programowej TVP. Zapytam, więc o telewizję. Co się stało z TVP i jej misją?

To chyba oczywiste, że od chwili przejęcia TVP przez partię rządzącą nie ma mowy o żadnej misji, poza misją robienia dobrze partii rządzącej.

Pański Program „Dziennik Telewizyjny”, który parodiował sposób przekazywania informacji, był bardzo popularny. Mam wrażenie, że podobna parodia dzisiejszych „Wiadomości”, nie trafiłaby raczej do wszystkich. Gdzie, Pana zdaniem tkwi problem?

Problem tkwi w skutecznym podzieleniu polskiego społeczeństwa na dwa wrogie obozy. To, co spodobać się może zwolennikom opozycji, wzbudzi co najmniej niechęć zwolenników władzy i odwrotnie. Skoro wspomniała Pani mój „Dziennik Telewizyjny”, https://www.youtube.com/watch?v=yyPrO6bKEHs to tam moją ambicją była nie tylko parodia sposobu przekazywania wiadomości. Przede wszystkim starałem się tam pokazać, jak łatwo jest manipulować informacją. Kłamać. Każdy epizodzik w tym programie zasadzał się na tym, że bierzemy jakieś zdarzenie nakręcone przez telewizje informacyjne, czy jakąś wypowiedź polityka i przy pomocy najprostszych środków, jak odpowiedni montaż, czy dokręcenie innego pytania, z tej wypowiedzi robimy wypowiedź o zupełnie innym znaczeniu. A, ze zdarzenia – zupełnie inne zdarzenie. Fałszujemy rzeczywistość w sposób widoczny, oczywisty i prosty technicznie. Wydawało mi się (o, jakże byłem naiwny!), że odkrywając telewidzom mechanizmy kłamstwa, jakoś ich na to kłamstwo uczulę, uodpornię. Niestety, dzisiejsze „Wiadomości” stosują moje metody z „Dziennika” zupełnie poważnie i- co gorsza skutecznie, bo przecież widz kochający władzę, we wszystko, co pokazują „Wiadomości” – święcie wierzy.

A dzisiejsza władza… ma poczucie humoru?

Proszę o następne pytanie.

W stanie wojennym nie chciał Pan mieć kontaktu z telewizją rządową. Co było wówczas najtrudniejsze do przyjęcia: kłamstwa władzy? A może uderzenie w kulturę i inteligencję?

Nie miałem kontaktu z telewizją przez całe lata 80.,aż do https://culture.pl/pl/tworca/jacek-fedorowicz kampanii wyborczej przed 4 czerwca 1989 i nie tylko z telewizją, ale i z radiem, prasą, w ogóle ze wszystkim co było państwowe. Żadnych kontaktów. Nie dlatego, że mnie nie chcieli. Ja nie chciałem. Działałem wyłącznie w mediach niezależnych, niecenzurowanych, traktowanych jako działalność nielegalna i nierzadko karalna. Dlaczego? Po wprowadzeniu stanu wojennego uznałem, że skończył się czas aluzji i niedomówień, trzeba o tym systemie mówić prosto z mostu. Kultura podziemna kwitła, więc uderzenie w kulturę i inteligencję było nieskuteczne. Zaś z kłamstwami władzy było to co zawsze: jedni wierzyli, inni nie, z tym że w latach 80.- tych niewierzących w to, co głosi władza było, moim zdaniem znacznie więcej.

Czy, w obecnej sytuacji w Polsce, znajduje Pan jakieś analogie do tamtych czasów?

Analogie się wręcz narzucają, ale to byłoby zbyt łatwe. Podstawowa różnica polega na tym, że – ujmując rzecz w ogromnym uproszczeniu – wtedy większość Polaków tęskniła za demokracją i chciała na Zachód, a dziś większość pokochała system wodzowski i tęskni za Wschodem. Od razu powiem, że mam nadzieję, że nie jest to przytłaczająca większość, że może się opamięta i, że w efekcie prezesowi Kaczyńskiemu jednak nie uda się wyprowadzić nas z Unii Europejskiej.

Ma Pan doświadczenie w publikowaniu w prasie, tak zwanego drugiego obiegu i poza cenzurą. Uprawiał Pan także” satyrę podziemną” Obawia się Pan, w naszych realiach „powtórki z rozrywki” i na tyle silnej ingerencji władzy w kulturę i sztukę, że pewne teksty znów będą podlegać cenzurze?

W obozie władzy już od dawna podlegają. W obozie przeciwników władzy, wciąż nie, ponieważ władza ma przewagę i uznała, że może to tolerować. Jak długo taka sielanka potrawa – nie wiadomo. Jeżeli władza zlikwiduje niezależne media, na pewno będzie reakcja, powtórzy się jakiś rodzaj działalności nielegalnej, ale będzie ona wyglądała już zupełnie inaczej niż w latach 80. Nastąpił przecież niebywały postęp techniczny.

Powiedzenie : „Kto ma media, ten ma władzę”, zdaje się być dziś szczególnie aktualne. Choć media, to ważne narzędzie w rękach każdej władzy, nikomu w wolnej Polsce nie udało się tak skutecznie podzielić narodu, tworząc nie tylko informacyjną bańkę ale także dwie rzeczywistości. Jak to możliwe, w XXI wieku, kiedy każdy, bez większych problemów może weryfikować informacje?

To bardzo proste. Część narodu, żyjąca w obcej mi bańce informacyjnej, żyje w tej bańce, bo jest jej z tym dobrze. Oni nie mają najmniejszego zamiaru weryfikować informacji, bo te, które otrzymują od TVP w pełni im odpowiadają. Wierzą we wszystko, bo chcą wierzyć. Przed każdą prawdziwą informacją podrzucaną im z boku będą się bronić rękami i nogami.

Był Pan członkiem komitetu poparcia prezydenta Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2010 i 2015. Dlaczego, Pańskim zdaniem prezydent poniósł porażkę w ostatnich wyborach?

Był to pierwszy sukces prowadzonej od lat ,bardzo skutecznej działalności prezesa Kaczyńskiego. Nie docenialiśmy prezesa.

„Gdańsk 2019- Święto Wolności i Solidarności” za nami. Ale wciąż świętujemy 30 lat polskiej wolności Potrafimy się nią cieszyć? Czy umiemy z niej korzystać, mając świadomość, że nie jest dana raz na zawsze? Co, w tym kontekście myśli Pan o działaniach władzy, skierowanych przeciw samorządowcom ?

Prezes nie spocznie, dopóki nie wykończy samorządów, w takim kształcie w jakim działały one dotychczas. Na szczęście samorządowcy to rozumieją i wciąż jeszcze się trzymają. Życzę im powodzenia.

Co dziś Pana najbardziej w Polsce niepokoi?

To, że „tamta bańka” nie chce choćby rzucić okiem w przyszłość, nie myśli nawet o własnych dzieciach. Ja mam trójkę prawnuków i bardzo bym nie chciał, żeby dorastały w niedemokratycznym, a w dodatku pustynnym kraju.

Recepta dla Polski.

Na razie – powstrzymać prezesa. To podstawowy warunek, żeby wyjść ze śmiertelnej choroby.

Dziękuję za rozmowę.